بررسی اثر شوری (nacl) و هورمونها (kinetin, 2, 4-d) بر نوع و مقدار لیپیدهای سویا (glycin max (l) merr.) در کشت بافت (invitro)

سویا از خانوادهlegumineuse و اسم علمی آن [glycine max(l). merr.] می باشد. این گیاه که برمی شرق آسیا است از نظر ذخایر روغنی و پروتیئنی دانه حائز اهمیت می باشد، و از گیاهان زراعی قدیمی است که صدها استفاده غذایی، دارویی و صنعیت دارد. فرآورده های شیمیایی آن در صابون سازی، روغن جلای رنگ ، چسب ، روغن صنعتی و ماشین آلات ، پلاستیک ، پشم مصنوعی، گلیسیرین و غیره کابرد دارد. اسیدهای چرب ضروری روغن سویا بیش از سایر دانه های روغنی است و به سبب ذخیره غنی اسیدهای چرب اشباع نشده بویژه اسیدلنیولئیک در میان روغنهای نباتی دارای مقاوم برجسته ای می باشد، استعمال روغن سویا از بروز کلسترول و رسوب در شریانهای قلب ، جلوگیری می نماید. دانه های سویا واجد مقادیر بسیار زیادی استیگماسترول هستند که به همین جهت در صنایع داروسازی به عنوان پیشتازهای هورمونهای استروئیدی مورد استفاده قرار می گیرند. کشت سویا در حاصلخیزی خاک و تخریب چرخه زندگی برخی از آفات و بیماری های گیاهی در کشت مدارم نقش تعیین کننده ای دارد. پژوهش حاضر جهت بررسی تاثیر غلظتهای مختلف کلروسدیم و هورمونهای کینتین واکسین (2,4-d) بر روی میزان رشد و اندامزایی و نیز تغییرات کمی و کیفی لیپیدهای سنتز شده توسط کالوس سویای حاصل از قطعات جدا کشت محور زیر لپه در محیط کشت ms انجام گرفت . نتایج بدست آمده نشان دادند که با افزایش غلظت شوری در محیط کشت ، میزان تشکیل و رشد کالوس در شرایط روشنایی و تاریکی کاهش می یابد. در روشنایی، کالوسها کوچکتر و شروع به نکروزه شدن می کردند اما در تاریکی در هیچ یک تیمارها این پدیده مشاهده نشد. در شرایط تاریکی و روشنایی، در غلظت 75mm کلروسدیم جنین زایی سوماتیک مشاهده شد. با افزایش شوری در شرایط تاریکی، مقدار لیپیدهای کل در مقایسه با شاهد کاهش یافت و در شرایط روشنایی نیز به استثنای تیمار 75mm کلرو سدیم همان کاهش لیپید تحت تاثیر شوری مشاهده شد. این تیمار (75mm, nacl) در شرایط روشنایی واجد بیشترین میزان لیپید کل بود در حالی که رشد و اندازه کالوس آن کمتر از بقیه بود. غلظتهای مختلف کلروسدیم بر روی نوع (کیفیت ) لیپیدهای کل و نیز اسیدهای چرب سویا تاثیری نداشت به طوری که در مقایسه با تیمار شاهد، تمامی چربیها موجود بودند. تیمارهای مختلف هورمونی از نظر غلظت و نیز روشنایی و تاریکی، اثرات متفاوتی بر روی رشد و اندامزایی و ظاهر کالوسها داشت ، به طوری که بعضی از تیمارها واجد رشد بسیار خوب و در بعضی از آنها علائم نکروزه شدن و در بعضی از تیمارها ریشه زایی مشاهده شد. از تیمارهای مختلف هورمونی بهترین آن از نظر میزان رشد و اندازه کالوس 2, 4-d 2mg/1 و kin 0/5mg/1 در هر دو شرایط روشنایی و تاریکی بود. در بررسی های کمی لیپیدهای کل کالوس ، مشاهده شد که غلظتهای مختلف این دو هورمون در شرایط تاریکی و روشنایی تاثیر متفاوتی دارند به طوری که بیشترین میزان لیپید در تیماری که واجد میزان یکسانی از این دو هورمون بود، مشاهده گردید (2,4-d و کی نتین هر کدام بمقدار 0/5mg/1)و به استثنای این تیمار که در روشنایی بالاترین میزان لیپید را دارا می باشد، در تیمارهای دیگر، میزان لیپید، در تاریکی، بیشتر بود. در بررسی کیفی لیپید کل و اسیدهای چرب مشاهده شد که غلظت های مختلف این دو هورمون در شرایط مختلف تاریکی و روشنایی و در مقایسه با تیمار شاهد در کیفیت لیپیدها هیچگونه تغییری نداده اند.